سرپرست لابراتوارهای رازک : به دانش جوانان ایرانی متکی هستیم

شرکت لابراتوارهای رازک از سال ۱۳۴۳ فعالیت‌های خود را تحت عنوان شرکت سهامی لابراتوارهای فایزر تحت مالکیت شرکت فایزر آمریکا آغاز کرد. پس از پیروزی انقلاب بر اساس قوانین موجود نام آن از «فایزر» به «رازک» تغییر یافت. حال در آستانه ورود به ۶۰سالگی این شرکت زیرمجموعه هلدینگ دارویی شستا فعالیت خود را ادامه می‌دهد و سرپرست جدید آن معتقد است تولیدات رازک قابل قیاس با محصولات تولید شده در دوره فایزر نبوده و کیفیتی به مراتب بالاتر دارند. محمدمهدی خورشیدوند، سرپرست شرکت لابراتوارهای رازک در گفت‌وگو با «آتیه‌نو» بر این نکته تأکید دارد که در زمان استقرار فایزر یا سایر تولیدکنندگان بزرگ دارویی در ایران، ما هیچ‌یک از مشکلات فعلی را نداشتیم. در آن دوران حمایت‌های متعددی از صنعت دارویی کشور می‌شد و زیرساخت‌های تولید مهیا بود، اما اکنون به واسطه تحریم‌ها با چالش‌های بسیاری مواجهیم. زمانی که این شرکت‌ها از ایران رفتند، صنعت دارویی ما به آن‌ها وابسته بود و صاحبان این شرکت‌ها تمام دانش فنی که توسط دانشمندان غربی وارد کشور شده بود را هم همراه خود بردند. حالا اما هرآنچه در کشور تولید شده به پشتوانه دانش و تخصص جوانان ایرانی بوده و حتی اگر کشورهای دیگر هم نخواهند در مباحث علمی به ما کمک کنند که اکنون هم شاهدیم این مشکل‌آفرینی‌ها به اوج خود رسیده، ما با وجود تمام سختی‌ها تولید را ادامه می‌دهیم. به همین دلیل به نظر می‌رسد قیاس کیفی محصولات تولیدی امروز با دوره‌ای که فایزر در ایران فعالیت داشت قیاسی مع‌الفارق است؛ چراکه ما در آن دوران تنها محصول داشتیم و زیرساختی برای خودمان موجود نبود، اما اکنون در شرایطی به دانش‌ فنی دست پیدا کرده‌ایم که همان‌ مدعیان خدمت به سلامت ما را تحت فشار گذاشته‌اند. بی‌شک ظالمانه‌ترین تحریم‌ها آن‌هایی هستند که سلامت مردم را به مخاطره می‌اندازند و می‌بینیم که این کشورها از هیچ تلاشی در این زمینه فروگذار نکرده‌اند. در ادامه مشروح گفت‌وگو با خورشیدوند را می‌خوانید.

ظاهراً تصمیماتی در زمینه ایجاد کارخانه نوآوری دارید. دراین باره بیشتر توضیح می‌دهید؟
برای افزایش ضریب خودکفایی در کشور چاره‌ای نداریم مگر آنکه به سمت تولید داروهای جدید گام برداریم. البته در تولید داروی جدید نیز باید این ویژگی مدنظر قرار گیرد که تولید بر پایه نیازهای بازار و کشور باشد و اگر غیر از این باشد صرفاً تولید دارویی جدید مزیت محسوب نمی‌شود. اکنون عمده داروهایی که در دستور تولید قرار دارند داروهای‌های‌تِک هستند و در تولید سایر داروها مشکل چندانی دیده نمی‌شود، اما در ارتباط با تولید داروهایی با فناوری بالا لازم است حتماً مرزهای دانش را بشکنیم. در این زمینه در ارتباط با فرمولاسیون این داروها مشکلاتی وجود دارد؛ چراکه فرمول‌های جدید در اختیار ما گذاشته نمی‌شود و در بخش‌های تحقیق و توسعه دسترسی ما به محتوای علمی مورد نیاز با معضلاتی مواجه است، به‌طوری که وقتی با شیوه‌های مختلف به محتوای مورد نیاز تیم تحقیق و توسعه دسترسی پیدا می‌کنیم، محدودیت‌های زمانی وجود دارد و برای تمدید این دوره‌ها لازم است هزینه‌های سنگینی پرداخت شود. به هر صورت برای داروهایی که لازم است در داخل کشور تولید شوند راهی به غیر از اتکا به دانش بومی وجود ندارد. برای رسیدن به این نقطه یک راهکار این است که ساختار و کل شرکت را به سمت دانش‌بنیانی سوق دهیم یا به سراغ تولید محصولات دانش‌بنیان گام برداریم. راهکار سوم هم این است که کارگاه‌ها و کارخانجات‌های‌تک ایجاد کنیم که بتوانند بحث‌های مطالعه، فرمولاسیون، لانچ و تولید را ارائه کنند که ما به دنبال این موضوع هستیم.

یکی دیگر از بحث‌هایی که این روزها زیاد مطرح می‌شود بحث مهاجرت پزشکان است. در حوزه داروسازی هم آیا شاهد چنین روندی هستیم؟
اگر شرایط به‌گونه‌ای باشد که نیروهای متخصص در داخل کشور بتوانند فضای لازم را برای انجام تحقیقات مدنظر خود داشته باشند و به سمت درستی ارجاع شوند تا بتوانند از دانش خود در راستای تولید استفاده کنند، احساس غنا خواهند کرد. در چنین شرایطی بحث موضوعات مادی در وهله دوم اولویت قرار می‌گیرد، اما اگر این افراد در داخل کشور فضای مناسبی جهت انجام کارهای علمی خود نداشته باشند با این سودا که در کشوری فعالیت کنند که احساس اثرگذاری داشته باشند تن به مهاجرت خواهند داد. بنابراین لازم است شرایطی ایجاد شود که نیروهای متخصص در داخل کشور احساس مفید بودن کنند و توجه کافی نسبت به آن‌ها صورت گیرد تا این پارادایم برای‌شان کمرنگ‌تر شود. سعی ما نیز بر آن است که به همین سمت گام برداریم.

در شش‌ماهه اول سال جاری وضعیت تولید و فروش در شرکت شما چگونه بوده است؟
ما هم مانند سایر فعالان صنعت داروسازی با مشکلاتی مانند بحث‌های ارزی و تأمین مواد اولیه مواجهیم و بر این اساس تحقق برنامه‌ریزی‌ها کار دشواری شده است. متأسفانه در ماه‌های ابتدایی سال جاری نیز شرایط تولید در مجموعه رازک مناسب نبوده و طی مدتی که از حضور من در این مجموعه می‌گذرد تلاش شد استراتژی تولید تک‌محصولی را تغییر دهیم تا تعداد محصولات ما اندک نباشد. در گذشته این مجموعه با تولید چند داروی خاص در حجم انبوه فعالیت می‌کرد و بر همین اساس شاهد انباشت مازاد این محصولات در انبار بودیم، اما اکنون تلاش داریم با تولید محصولات متنوع موجودی انبارها را کاهش داده و به تولید داروهای دیگر بپردازیم. در این میان با توجه به شرایط دشوار نقدینگی برای مجموعه ما و کل صنعت دارویی کشور، سعی می‌کنیم برای تولید داروهایی که مواد اولیه آن‌ها در داخل کشور تولید می‌شود تدابیر لازم را به کار گیریم. درباره داروهایی که مواد اولیه وارداتی دارند نیز تمام تلاش خود را به کار گرفته‌ایم، اما در ماه‌های گذشته با توجه به موضوعات مختلفی از جمله مشکل در تأمین مواد اولیه بخش قابل‌توجهی از اهداف تعریف شده عملیاتی نشده و عقب‌ماندگی ملموسی در تحقق اهداف تولید داشته‌ایم. هرچند از ماه گذشته ترمزدستی را کشیده‌ایم و روند اشتباه فروش تک‌محصولی را متوقف کرده‌ایم و با تولید محصولات بیشتر می‌خواهیم با متنوع‌کردن سبد مطلوبیت بیشتری در محصول داشته باشیم. اکنون بر اساس نیاز بازار حرکت می‌کنیم و بر اساس توان تولید و با نگاه به بازار فعالیت می‌کنیم و نه با توجه به مواد اولیه موجود و در دسترس.


چند قلم دارویی در چه حوزه‌هایی تولید می‌کنید؟
رازک در چهار حوزه داروهای انسانی، دامی، مکمل و گیاهی فعالیت دارد و در مجموع برای تولید بیش از ۱۷۰ قلم دارویی مجوز داریم که از این میان بیش از ۴۰ نوع محصول تولید می‌شود. در این میان در حوزه محصولات دامی به دلیل رفتار غیرحرفه‌ای رقبا مدتی چرخه تولید شرکت به‌طور کامل متوقف شده بود، اما بار دیگر این مسیر را از سر گرفتیم هرچند که همچنان رقابت‌های ناسالم وجود دارد.

در حوزه اعصاب و روان هم تولید دارو دارید؟
بله دراین حوزه نیز محصولاتی داریم که اتفاقاً از محصولات خوب و مهم شرکت محسوب می‌شوند. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که در دوره‌ای به دلیل برخی سوءمدیریت‌ها مواردی بلاتکلیف مانده بود که اکنون بار دیگر تیم بازاریابی و فروش را فعال کرده‌ایم تا بر اساس توانمندی‌های مجموعه نیازهای دارویی بازار تبیین و در راستای تأمین آن‌ها گام برداشته شود.

ماه‌های گذشته با توجه به محدودیت‌های ارزی ماه‌های دشواری برای تولیدکنندگان دارو بوده، وضعیت شما از چه قرار است؟
ما هم به‌عنوان بخشی از صنعت دارویی کشور از این مشکلات مبرا نبوده‌ایم، اما تلاش کرده‌ایم با توجه به مواد اولیه‌ در دسترس یا آنچه ممکن است در واحدهای دیگر به عنوان مازاد باقی مانده باشد، نیازهای بازار تأمین شود. در نهایت بحث‌های تحریمی و چالش‌های تخصیص ارز وجود دارد و چند ماه است که در صف تخصیص ارز هستیم. امیدواریم که این مشکلات در آینده‌ای نه‌چندان دور رفع شود تا ما در زمینه تأمین ارز با موانع کمتری مواجه شویم. البته ما هم برای مدیریت اوضاع حرکت‌هایی کرده‌ایم که با توافقات حاصل شده به قیمت خرید نقدی، خرید اعتباری داشته باشیم تا تأمین مواد اولیه تسریع شود.

صادرات هم دارید؟
در ماه‌های گذشته با توجه به مشکلاتی که در تولید رخ داده بود چندان در زمینه صادرات موفقیت‌آمیز عمل نشد، اما طی دو سه ماه گذشته واحد صادرات ما حدود دو میلیون دلار پیشنهاد داشته که اگر مواد اولیه مورد نیاز طی هفته‌های آتی تأمین شود طی سه ماه پایانی سال بحث صادرات نیز دنبال خواهد شد. عمده مقاصد صادراتی ما شامل کشورهای آمریکای مرکزی، آفریقا، کشورهای همسایه و کشورهای حوزه آسیای میانه و قفقاز است.

وضعیت تجهیزات شما از چه قرار است و برای نوسازی و توسعه آن نیاز به چه مبلغ سرمایه‌گذاری دارید؟
واقعیت این است که طی این سال‌ها با تکیه به توان متخصصان فنی مجموعه ما مشکل خاصی در بحث تجهیزات نداشته است. بسیاری از دستگاه‌های خود را اورهال کرده‌ایم تا جایی که توقف تولید به دلیل نقص تجهیزات به صفر رسیده، اما در نهایت از توسعه تجهیزات استقبال می‌کنیم و در این زمینه پیگیری‌هایی نیز داشته‌ایم.

در حوزه کمبودهای دارویی با توجه به فرارسیدن فصل سرد سال فکر می‌کنید شرایط از چه قرار است؟
یکی از سیاست‌های مدیریت هلدینگ دارویی تیپیکو این است که علاج واقعه را پیش از وقوع کنیم و بر این اساس در مکاتبات نیز تأکید شده که برای تأمین نیازهای بازار گام‌های جدی برداشته شود. برای دسترسی به داروهای مورد نیاز زمستان باید از حالا تولید انجام شود که ما هم به تبعیت از سیاست‌های کلان هلدینگ تیپیکو در حال انجام این مهم هستیم.